FILIS SILVESTRIS - ŻBIK

                                                                  Felis

Felis – rodzaj ssaków drapieżnych z rodziny kotowatych obejmujący gatunki:

Felis bieti - kot tybetański
Felis chaus - kot błotny
Felis lybica - kot nubijski
Felis margarita - kot arabski
Felis nigripes - kot czarnołapy
Felis silvestris - żbik
Felis silvestris catus - kot domowy

                                                                   Żbik[1]

                                                

FILIS SILVESTRIS - ŻBIK 

Gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych, po raz pierwszy opisany przez Karola Linneusza w 1758 roku (pod nazwą Felis catus), na podstawie wyglądu kota domowego. Obecną nazwę nadał żbikowi w 1775 roku niemiecki przyrodnik Schreber, który w Niemczech obserwował zwierzę w naturze. Zgodnie z oficjalnie przyjętą klasyfikacją żbiki (sensu largo) dzieli się na trzy podstawowe grupy:

Felis silvestris silvestris (żbik europejski)

Felis silvestris lybica (kot nubijski)

Felis silvestris ornata (kot stepowy)

Występowanie

Europa

Kaukaz

Azja Mniejsza

Zamieszkuje gęste lasy obszarów górskich. Najlepiej czują się na skraju kompleksów leśnych. Znajdując schronienie wśród drzew, a polując na terenach otwartych: łąkach, śródleśnych polanach, na polach. Szacuje się, że w Polsce we wschodniej części Karpat żyje nie więcej niż 200 żbików.

Pokarm

Żbiki żywią się małymi ssakami, gryzoniami, ptakami, rybami, żabami, małymi sarnami, jelonkami i jagniętami, a czasem nawet polują na owady.

Wygląd

Sierść gęsta i długa jest barwy żółtawoszarej w ciemne pręgi. Powyżej opuszek, na tylnych kończynach czarne plamy.

                                                              Żbik afrykański

                                                             Żbik europejski

                                                               Żbik europejski

Długość ciała:

 45–90 cm

Długość ogona:

 25–40 cm

Wysokość w kłębie:

25–35 cm

Masa:

 4–10 kg

Rozwścieczony żbik kładzie uszy płasko po głowie, otwiera szeroko czerwoną paszczę, przeraźliwie parska, jeży sierść i wygina grzbiet w łuk, co sprawia, że olbrzymieje.

Rozmnażanie

Ciąża trwa 65–69 dni. Samica rodzi od jednego do czterech młodych. Samice dojrzewają w wieku 10 miesięcy, a samce rok później.

Podgatunki

Wyróżnia się ponad 20 podgatunków żbika[4]:

Felis silvestris cafra Desmarest, 1822

Felis silvestris caucasica Satunin, 1905

Felis silvestris caudata Gray, 1874

Felis silvestris chutuchta Birula, 1916

Felis silvestris cretensis Haltenorth, 1953

Felis silvestris foxi Pocock, 1944

Felis silvestris gordoni Harrison, 1968

Felis silvestris grampia Miller, 1907

Felis silvestris griselda Thomas, 1926

Felis silvestris haussa Thomas & Hinton, 1921

Felis silvestris iraki Cheesmann, 1921

Felis silvestris jordansi Schwarz, 1930

Felis silvestris lybica Forster, 1780

Felis silvestris mellandi Schwann, 1904

Felis silvestris nesterovi Birula, 1916

Felis silvestris ocreata Gmelin, 1791

Felis silvestris ornata Gray, 1832

Felis silvestris reyi Lavauden, 1929

Felis silvestris rubida Schwann, 1904

Felis silvestris silvestris Schreber, 1777

Felis silvestris tristrami Pocock, 1944

Felis silvestris ugandae Schwann, 1904

Ochrona

W 1980 roku żbik został wpisany do aneksu II konwencji berneńskiej i w wielu krajach wprowadzono ograniczenia mające służyć ochronie tych kotów.

Staropolskie nazwy

Step, zdeb, zdbik, żdbik. Słowo "step", później (w tym wypadku) udźwięcznione, oznacza dzikusa, coś dzikiego. Wyraz "zdbik" jest zdrobnieniem tego udźwięcznienia, "żdbik" jest mylnym odmazurzeniem tego zdrobnienia, natomiast współczesna nazwa zwierzęcia jest łatwiejszą do wymówienia formą tego ostatniego słowa.

Ciekawostki

w niewoli żbiki żyją 12–18 lat

polują tylko na ziemi nad ranem i o zmierzchu

wrogami naturalnymi młodych są łasice i gronostaje

w porównaniu z europejskim żbik afrykański ma krótsze owłosienie i cieńszy ogon

z powodu kojarzenia się żbików z kotami domowymi naukowcy uważają, że duża część europejskich drapieżników to mieszańce, tzw. kotożbiki; według części naukowców, nie istnieją już (przynajmniej w Polsce) żbiki czystej krwi, ponieważ zostały wymieszane z dachowcami[5]

kocięta mimo niewielkich rozmiarów i miłego wyglądu potrafią używać swoich zębów i pazurów

W języku angielskim istnieje związek frazeologiczny "wildcat strike" (dosłownie: uderzenie żbika), który oznacza "dziki strajk" robotników. Na tej podstawie ruch anarchosyndykalistyczny (a konkretnie związek zawodowy Industrial Workers of the World) stworzył symbol czarnego żbika (a nie, jak sądzi się powszechnie, kota) wpisanego w okrąg, jako charakterystykę dzikich wystąpień robotniczych mających rzekomo w sobie coś z natury żbika.

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

LC - najmniejszej troski

Przypisy

1 Felis silvestris w: Integrated Taxonomic Information System (ang.)

2 Felis silvestris. Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.)

3 CA Driscoll, M Menotti-Raymond, AL Roca, K Hupe i inni. The Near Eastern origin of cat domestication.. „Science”. 317 (5837), s. 519-23, Jul 2007. DOI: 10.1126/science.1139518. PMID: 17600185.

4 Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Felis silvestris. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 29 sierpnia 209]

5 Psy, Koty, Konie, Fretki - Porady, pielęgnacja i informacje - Dziś polskich żbików już nie ma

ŻRODŁO: WIKIPEDIA