FELIS MARGARITA - KOT ARABSKI

                                                                  Felis

Felis – rodzaj ssaków drapieżnych z rodziny kotowatych obejmujący gatunki:

Felis bieti - kot tybetański
Felis chaus - kot błotny
Felis lybica - kot nubijski
Felis margarita - kot arabski
Felis nigripes - kot czarnołapy
Felis silvestris - żbik
Felis silvestris catus - kot domowy

                                                                Kot arabski[1]

                                                          

FELIS MARGARITA - KOT ARABSKI

Gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych. Został odkryty w 1856 roku przez francuską ekspedycję w głąb Sahary. Łacińska nazwa gatunkowa została nadana na cześć komendanta Margueritte'a, dowódcy ekspedycji.

Występowanie i biotop

Występuje na kilku odległych od siebie obszarach: na Saharze, Półwyspie Arabskim i w zachodnim Egipcie, a także na wschód od Morza Kaspijskiego oraz na granicy Pakistanu i Afganistanu[3][2]. Zamieszkuje głównie pustynie[4], spotykany również na równinach ubogich w roślinność i skalistych dolinach[5][6].

Charakterystyka ogólna[4][5]

Długość ciała

43-52 cm

Długość ogona

25-30 cm

Masa ciała

samce 2,1-3,4 kg

samice 1,4-3,1 kg

Ciąża

59-63 dni

Dojrzałość płciowa

9-14 miesięcy

Liczba młodych

w miocie 2-8

Długość życia

do 13 lat w niewoli

Wygląd

Kot arabski jest wielkością zbliżony do kota domowego. Średniej długości futro o kolorze piaskowożółtym na piersi i spodzie zawsze białe. Na futrze słabe, szarobrązowe pręgowanie. Na nogach i ogonie pręgi wyraźniejsze. Kończyny krótkie, pomiędzy poduszeczkami stóp długie, ciemne włosy chroniące przed gorącym piaskiem[4][5]. Głowa bardziej płaska niż u kota domowego. Na bokach głowy bokobrody. Charakterystyczną cechą kota arabskiego są duże uszy. Jama bębenkowa i gruba pusta w środku kość w tylno-dolnej części czaszki, otaczającą ucho środkowe i ucho wewnętrzne są relatywnie większe niż u innych przedstawicieli kotowatych[7].

                                         Śpiący kot arabski w Bristol Zoo, w Anglii.

Tryb życia

Kot arabski prowadzi samotny i nocny tryb życia[8], chociaż podgatunek występujący w Pakistanie w okresie zimowym jest aktywny o zmierzchu i świcie[5]. Dzień spędza w wykopanej przez siebie norze gdzie chroni się przed słońcem[4]. Jest bardzo odporny na ekstremalne temperatury jakie występują na pustyniach[5][2]. Areał osobniczy samca jak i samicy wynosi około 16 km². Czasami wędrują na odległość 8-10 km[9]. Z powodu skrytego trybu życia zwyczaje tego kota słabo poznane. Okres rozrodczy zależny jest od rejonu występowania. Na Saharze trwa od stycznia do kwietnia, Turkmenistanie w kwietniu natomiast w Pakistanie od września do października[5]. U okazów trzymanych w niewoli samce w tym okresie znakują teren moczem[10]. Ciąża u samic trwa 59-63 dni. Po tym okresie na świat przychodzi 1-8 kociąt (najczęściej 4-5)[5]. Chociaż dojrzałość płciową uzyskują pomiędzy 9 a 14 miesiącem życia, względnie niezależne są już po 6-8 miesiącach[5].

Kot arabski jest głównie mięsożerny. Poluje głównie na myszoskoczki, nornikowate, zające, pająki, jaszczurki, ptaki, owady oraz żmije. Pragnienie zaspokaja wilgocią znajdującą się w upolowanej zdobyczy.

Podgatunki

Wyróżnia się kilka podgatunków kota arabskiego[3] jednak zachodzi potrzeba analizy genetycznej w celu ustalenia ich statusu[2]:

Felis margarita airensis

Felis margarita harrisoni – Arabia

Felis margarita margarita – Sahara

Felis margarita meinertzhageni

Felis margarita scheffeli – Pakistan

Felis margarita thinobia – Azja Środkowa

Znaczenie

Do wrogów kota arabskiego zaliczają się węże, sowy i szakale. U kota arabskiego stwierdzono występowanie toksoplazmozy[11]. (łac. toxoplasmosis, ang. toxoplasmosis) – pasożytnicza choroba ludzi i zwierząt spowodowana zarażeniem pierwotniakiem Toxoplasma gondii.

Zagrożenie i ochrona

W Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii NT (podwyższonego ryzyka)[2]. Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest degradacja siedlisk poprzez urbanizację oraz wypas zwierząt gospodarskich. Innymi zagrożeniami są konkurencja ze strony domowych psów i kotów. Są zabijane również w pułapkach zastawianych na lisy i szakale, jak również w odwecie za zabicie kurcząt. Polowanie na ten gatunek jest zabronione w kilku krajach[2]. Kot ten jest również przedmiotem nielegalnego handlu w celach domowych[3].

Kot arabski w kulturze

Religia

Niektóre plemiona Beduinów uważają kota arabskiego za zwierzę święte, z tego gatunku wywodził się bowiem Muezza, towarzysz proroka Mahometa.

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

NT - bliski zagrożenia 

Przypisy

1  Felis margarita w: Integrated Taxonomic Information System (ang.)

2 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Felis margarita. Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.)

3 3,0 3,1 3,2 Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Felis margarita. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 29 sierpnia 2009]

4 4,0 4,1 4,2 4,3 E. Keller, prof. dr. J. H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ssaki. Cz. 2. Warszawa: Horyzont, 2001. ISBN 83-7227-614-5.

5 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 Shanna Wheeler: Felis margarita (ang.). Animal Diversity Web. [dostęp 6 lutego 2010].

6 Felis margarita (ang.). GISBAU - Univesità degli studi di Roma "La Sapienza". [dostęp 6 lutego 2010].

7 G. T. Huang, J. J. Rosowski, M. E. Ravicz, Peake. Mammalian ear specializations in arid habitats: structural and functional evidence from sand cat (Felis margarita). „Journal of Comparative Physiology A: Neuroethology, Sensory, Neural, and Behavioral Physiology”. 188 (9), s. 663-681, 2004. DOI: 10.1007/s00359-002-0332-8.

8 K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.

9 F. S. Bunaian, S. Mashaqbeh, M. Yousef, A. Buduri i inni. A new record of the Sand Cat, Felis margarita, from Jordan. „Zoology in the Middle Eas”. 16, 1998.

10 S. W. Bennett, J. D. Mellen. Social interactions and solitary behaviors in a pair of captive sand cats (Felis margarita). „Zoo Biology”. 2 (1), s. 39-46, 1983. DOI: 10.1002/zoo.1430020104.

11 A. Pas, J. P. Dubey. Fatal Toxoplasmosis in Sand Cats (Felis margarita). „Journal of Zoo and Wildlife Medicine”. 39 (3), s. 362-369, 2008. DOI: 10.1638/2007-0149.1.

ŻRODŁO: WIKIPEDIA